ඔබට බඩගිනි දැනෙන විට, ඔබේ ශරීරය තුළ සිදුවන පුදුමාකාර ස්වභාවික ක්‍රියාවලියක් වන Autophagy (ස්වයංභක්ෂණය) මගින් අභ්‍යන්තර පවිත්‍රකරණයක් ආරම්භ කරන බව ඔබ දැන සිටියාද? මෙය අප සතුව ඇති බලවත්ම සුව කිරීමේ යාන්ත්‍රණයන්ගෙන් එකක් වන අතර, එය 2016 වසරේදී වෛද්‍ය විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය පවා දිනා ගැනීමට සමත් විය.
Autophagy යනු කුමක්ද?
Autophagy යන වචනයේ තේරුම “තමා විසින්ම කෑම” යන්නයි. සරලව කිවහොත්, මෙය ඔබේ සෛල තුළ සිදුවන ස්වභාවික ප්‍රතිචක්‍රීකරණ ක්‍රියාවලියකි. නිරාහාරව සිටින විට හෝ කැලරි සීමා කරන විට, ඔබේ ශරීරය හානියට පත් සෛල, වයස්ගත සංරචක සහ විෂ සහිත අපද්‍රව්‍ය බිඳ දමා ඒවා ඉවත් කිරීමට පටන් ගනී. මෙම “අනවශ්‍ය” කොටස් ඉවත් කිරීමෙන් පසු, ශරීරය ඒවා අලුත්, ප්‍රයෝජනවත් සංරචක බවට ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරයි.
Autophagy ක්‍රියා කරන ආකාරය
ආහාර නොමැති විට, සෛලවලට ශක්තිය හා අත්‍යවශ්‍ය සංරචක අවශ්‍ය වේ. මේ අවස්ථාවේදී, සෛල තමන් තුළ ඇති හානියට පත් හෝ අනවශ්‍ය කොටස් (උදා: හානියට පත් මයිටොකොන්ඩ්‍රියා, අක්‍රිය ප්‍රෝටීන, බැක්ටීරියා වැනි ආක්‍රමණිකයන්) හඳුනාගෙන ඒවා Lysosomes නම් විශේෂිත කුඩා මල්ලක බහාලයි. මෙම Lysosomes තුළ ඇති එන්සයිම මගින් එම කොටස් බිඳ දමා, ඒවායින් ලැබෙන අමුද්‍රව්‍ය අලුත් සෛලීය කොටස් තැනීමට හෝ ශක්තිය ලබා ගැනීමට යොදා ගනී.
Autophagy හි ප්‍රතිලාභ
මෙම අභ්‍යන්තර පවිත්‍රකරණ පද්ධතිය ඔබේ සෞඛ්‍යයට විශාල ප්‍රතිලාභ රැසක් ලබා දෙයි:
- සෛලීය පිරිසිදු කිරීම සහ පුනර්ජීවනය: Autophagy මගින් හානියට පත් සෛල ඉවත් කර, සෛලවලට වඩාත් කාර්යක්ෂමව ක්‍රියා කිරීමට අවස්ථාව සලසයි. මෙය සෛලීය මට්ටමින් පුනර්ජීවනයක් ඇති කරයි.
- ප්‍රතිශක්තිය වැඩි දියුණු කිරීම: ශරීරයේ ඇති විෂ ද්‍රව්‍ය සහ අනවශ්‍ය කොටස් ඉවත් කිරීමෙන් ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් කිරීමට උපකාරී වේ.
- රෝග වැළැක්වීම: පිළිකා, ඇල්සයිමර්, පාකින්සන් වැනි ස්නායු ආශ්‍රිත රෝග සහ දියවැඩියාව වැනි තත්ත්වයන් වළක්වා ගැනීමට Autophagy දායක වන බව පර්යේෂණ මගින් පෙන්වා දී ඇත. හානියට පත් සෛල ඉවත් කිරීම මගින් රෝග වර්ධනය වීමේ අවදානම අඩු කරයි.
- වයසට යාමේ ක්‍රියාවලිය මන්දගාමී කිරීම: සෛලීය හානිය අවම කිරීම සහ සෛලීය ක්‍රියාකාරිත්වය වැඩි දියුණු කිරීම මගින් Autophagy වයසට යාමේ ක්‍රියාවලිය මන්දගාමී කිරීමට උපකාරී වේ.
Autophagy සක්‍රීය කරන්නේ කෙසේද?
නිරාහාරව සිටීම (intermittent fasting) හෝ කැලරි සීමා කිරීම Autophagy සක්‍රීය කිරීමට ඇති ප්‍රධාන ක්‍රම වේ. ඔබේ ශරීරයට ආහාර නොලැබෙන විට, එය ස්වයංක්‍රීයව මෙම පවිත්‍රකරණ ක්‍රියාවලියට යොමු වේ. නිතිපතා ව්‍යායාම කිරීමද Autophagy උත්තේජනය කරන බව සොයාගෙන ඇත.
ඉතින්, ඊළඟ වතාවේ ඔබට සුළු බඩගින්නක් දැනෙන විට, මතක තබා ගන්න – ඔබේ ශරීරය ඇතුළතින් පිරිසිදු වෙමින්, ඔබව නිරෝගීව තබා ගැනීමට පුදුමාකාර කාර්යයක් ඉටු කරමින් සිටින බව!