අපි හැමදාම දකින, අපිට ජීවය දෙන අපේ සූර්යයා දිහා බලලා කවදාහරි හිතුවද එයා ටික ටික ස්කන්ධය නැති කරගන්නවා, හරියට “ඩයට්” කරනවා වගේ කියලා? ඔව්, ඒක ඇත්ත! හැබැයි ඒ මොකක්හරි කෑල්ලක් කැඩිලා යන නිසා නම් නෙවෙයි. ඒක ඊට වඩා ගැඹුරු, විශ්මිත කතාවක්.
තත්පරයෙන් තත්පරය සිදුවන මහා පරිත්‍යාගය!
හිතන්න, හැම තත්පරයකම අපේ සූර්යයා එයාගෙම ස්කන්ධයෙන් ටොන් මිලියන 4ක්, ඒ කියන්නේ සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රිකානු අලි 800,000කගේ විතර බරක්, ශක්තිය බවට පත් කරනවා. මේ ශක්තිය තමයි ආලෝකයයි උණුසුමයි විදියට විශ්වය පුරා විහිදිලා, සැතපුම් මිලියන 93ක් දුරින් ඉන්න අපිව පෝෂණය කරන්නේ. එක අවුරුද්දකට මේ විදියට නැතිවෙන ස්කන්ධය ටොන් ට්‍රිලියන 200ක් විතර වෙනවා. මේක කොච්චරද කියනවා නම්, එවරස්ට් කන්ද වගේ කඳු මිලියන ගාණක බරට සමානයි!
මේ ක්‍රියාවලියට අපි කියන්නේ න්‍යෂ්ටික විලයනය (Nuclear Fusion) කියලා. සූර්යයාගේ හරයේ තියෙන අධික පීඩනයයි, සෙල්සියස් අංශක මිලියන 15ක විතර උෂ්ණත්වයයි නිසා හයිඩ්‍රජන් පරමාණු එකට එකතු වෙලා හීලියම් පරමාණු හැදෙනවා. මේ වෙලාවේදී, මුලින් තිබුණු හයිඩ්‍රජන්වල මුළු ස්කන්ධයට වඩා හැදෙන හීලියම්වල ස්කන්ධය පොඩ්ඩක් අඩුයි. අයින්ස්ටයින් කිව්වා වගේ (E=mc²), අර “අතුරුදහන් වුණු” ස්කන්ධය තමයි අතිවිශාල ශක්තියක් බවට පත්වෙන්නේ.
හිරුගේ උපතේ සිට අද දක්වා… (අවුරුදු බිලියන 4.6ක කතාවක්)
මේ කතාව පටන්ගන්නේ මීට වසර බිලියන 4.6කටත් කලින්. එදා අපේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය තිබුණු තැන තිබුණේ විශාල, සීතල වායු සහ ධූවිලි වලාවක් විතරයි (Solar Nebula). ගුරුත්වාකර්ෂණය නිසා මේ වලාව හිමින් හිමින් තමන්ගේ මැදට ගුලි වෙන්න පටන් ගත්තා. එන්න එන්න මැද කොටස ඝනත්වයෙන් සහ උෂ්ණත්වයෙන් වැඩි වුණා. අන්තිමේදී, ඒ මැද කොටසේ උෂ්ණත්වය කෙතරම් ඉහළ ගියාද කියනවා නම්, න්‍යෂ්ටික විලයන ක්‍රියාවලිය පණ ගැන්වුණා. අන්න එදා තමයි අපේ “හිරු” කියන තාරකාව ඉපදුණේ.
අද අපි දකින හිරු ඉන්නේ එයාගේ ජීවිතේ මැදිවියේ. මේ අවධියට කියන්නේ “ප්‍රධාන අනුක්‍රමයේ තාරකාවක්” (Main Sequence Star) කියලයි. එයා හරිම ස්ථාවරයි, විශ්වාසවන්තයි. තව අවුරුදු බිලියන 5ක් විතර යනකල් මේ විදියටම හයිඩ්‍රජන් දහනය කරමින් අපිට ආලෝකය දෙන්න එයාට පුළුවන්.
කතාවේ අවසානය: හිරුගේ සමුගැනීම සිදුවන්නේ කෙසේද?
සෑම ආරම්භයකටම අවසානයක් තියෙනවා වගේ, අපේ හිරුගේ කතාවටත් අවසානයක් තියෙනවා. ඒක හෙට අනිද්දා වෙන්නේ නැහැ, ඒත් තව වසර බිලියන 5කින් විතර මේ දේ සිද්ධ වෙයි.
රතු යෝධයා (Red Giant): සූර්යයාගේ හරයේ තියෙන හයිඩ්‍රජන් ඉන්ධන ඉවර වුණාම, විලයන ක්‍රියාවලිය හරයෙන් පිටත ස්ථරවලට පැතිරෙනවා. මේ නිසා සූර්යයාගේ පිටත ස්ථර අතිවිශාල ලෙස ප්‍රසාරණය වෙනවා. එදාට අපේ හිරු අද වගේ සිය ගුණයකින් විශාල, දහස් ගුණයකින් දීප්තිමත් රතු යෝධයෙක් බවට පත්වේවි. එයා කොච්චර ලොකු වෙනවද කියනවා නම්, බුධ (Mercury) සහ සිකුරු (Venus) ග්‍රහලෝක ගිලගන්නවා. සමහරවිට අපේ පෘථිවියත් ඒ ගොඩටම එකතු වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
ග්‍රහලෝකාකාර නිහාරිකාව (Planetary Nebula): රතු යෝධයා විදියට ටික කාලයක් තිබුණට පස්සේ, සූර්යයා එයාගේ පිටත වායු ස්ථර ටික අභ්‍යවකාශයට පිඹලා අයින් කරලා දානවා. මේ වායු ස්ථර වටේට පැතිරිලා, මැද ඉතිරිවෙන උණුසුම් හරයෙන් ආලෝකවත් වෙලා, විශ්වයේ තියෙන ලස්සනම දේවල්වලින් එකක් වන ග්‍රහලෝකාකාර නිහාරිකාවක් නිර්මාණය කරනවා.
සුදු වාමනයා (White Dwarf): අර වායු ස්ථර ටික අයින් වුණාට පස්සේ ඉතිරි වෙන්නේ සූර්යයාගේ අධික උෂ්ණත්වයක් තියෙන, ගොඩක් ඝනත්වයෙන් වැඩි හරය විතරයි. මේක තමයි සුදු වාමනයා කියන්නේ. එයාගේ ප්‍රමාණය අපේ පෘථිවිය තරම් පොඩි වුණත්, ස්කන්ධය සූර්යයාගේ ස්කන්ධයෙන් භාගයක් විතර වෙනවා. එයාට තවත් අලුතින් ශක්තිය හදන්න බැරි නිසා, ට්‍රිලියන ගණන් අවුරුදු තිස්සේ හිමින් හිමින් නිවිලා, අන්තිමේදී පේන්නේ නැති කළු වාමනයෙක් (Black Dwarf) බවට පත්වේවි.
ඉතින් අපි බය වෙන්න ඕනෙද?
කොහෙත්ම නෑ! මේ හැමදේම වෙන්න තව අවුරුදු බිලියන ගාණක් තියෙනවා. ඒ වෙනකොට මනුෂ්‍ය වර්ගයා මොන වගේ දියුණුවක් ලබයිද, අපි කොහේ ජීවත් වෙයිද කියලා කාටවත් කියන්න බෑ.
ඒ නිසා, ඊළඟ වතාවේ ඔබ උදෑසන හිරු එළිය දකින විට, මතක තබාගන්න. ඒ ඔබ දකින්නේ නිකම්ම ආලෝකයක් නෙවෙයි. ඒ, අපිට ජීවය දෙන්න, තමන්ගේම කොටසක් ශක්තිය බවට පත්කරන අපේ විශ්වීය බලාගාරයේ අසිරිමත් ක්‍රියාවලියයි. ඒ මහා පරිත්‍යාගයට මොහොතක් හිතින් ස්තූති කරන්න. 